Kombet e Bashkuara (KB) vendosën Ditën Botërore të Peshkut Ton më 2 maj për të rritur ndërgjegjësimin për rëndësinë e konsumimit të peshkut ton dhe për të promovuar praktika më të qëndrueshme të peshkimit. Kjo është promovuar për herë të parë në 2017-ën.
Sipas KB, një numër i madh i vendeve në të gjithë botën varen nga toni si për sigurinë ushqimore ashtu edhe për ushqimin.
Në të njëjtën kohë, më shumë se 80 vende kanë peshkim ton, dhe kapaciteti i tyre po rritet vazhdimisht.
Peshkimi i tepërt kërcënon peshkun Ton
Vitet e fundit, grupe mjedisore si Fondi Botëror i Kafshëve të egra (WWF) kanë paralajmëruar se disa lloje të tonit, të tilla si bluja, tani janë të rrezikuara. Për shkak të mbivendosjes së peshave, rezervat e blloqeve në Oqeanin Paqësor Paqësor kanë rënë me më shumë se 96% në krahasim me nivelet e padëshiruara, tregoi një vlerësim i aksioneve të vitit 2013.
Promovimi i peshkimit të qëndrueshëm të tonit
Me kaq shumë vende të botës që mbështeten në peshkimin e peshkut ton, si për vlerën e saj ushqyese ashtu edhe për atë ekonomike, Dita Botërore e Tonit, e parë e parë më 2 maj 2017, është një përpjekje për të theksuar rëndësinë e një mbarêshtimit të peshkut ton të qëndrueshëm dhe të shëndetshëm.
Në praktikë, ngjarja synon të përhapë informacione mbi ndikimin e mundshëm të rezervave të tonit në mënyrë drastike në rënie dhe të nxjerrë në pah përfitimet ekonomike dhe sociale të vendosjes së praktikave më të qëndrueshme të peshkimit.
Peshku ton është një ushqim shumë i shëndetshëm e me vlera. Fakt jo i kënaqshëm eshtë niveli i lartë i mërkuri sepse i përthith nga uji dhe ushqimi, por kërkimet e reja kanë treguar se përpjekjet e kompanive të cilat merren me shitjen dhe konservimin e peshkut ton po pastrojnë Oqeanin Altlantik dhe pastrimi i oqeanit ndikon drejtëpërdrejtë në pastrimin e peshkut ton. Peshku ton pritet të kthehet në një ndër ushqimet më të sigurta në botë.
Ky fakt mbështetet dhe nga shkencëtarët e Universitetit të Stony Brook të cilët kanë bërë një studim në laboratorë duke krahasuar nivelet e mërkurit tek peshku ton nga viti 2004 deri në 2012.
Rezultatet treguan se niveli i mërkurit tek peshku ton në vitin 2012 ishte më i ulët sesa tek peshku ton i kapur 2004
Ky është një lajm i mirë dhe le të kuptohet se përpjekjet për të pastruar ujin dhe ajrin janë duke patur një ndikim pozitiv.
Megjithëse kjo nismë nuk e ndryshon fakti se peshku ton është një specie e cila është gjithnjë e më e rrallë.
Mishi i tonit ka një strukturë shtresore, filetoja ndahet lehtësisht nga kockat. Mishi i bardhë nga mbrapa përdoret për të bërë ushqime të shtrenjta të konservuara, dhe në disa vende madje konsiderohet një delikatesë. Pjesët e mbetura të vogla dhe mishi gri nga anët e peshkut përdoren për të prodhuar produkte më të lirë.
Peshku ton është i pasur me acide yndyrore të pangopura.
Dihet se peshku është, përmbajtja e tij në mishin e tonit të konservuar arrin në 30%. Kjo proteinë është e plotë dhe lehtësisht e tretshme, përmban të gjitha 8 aminoacidet thelbësore për një të rritur, si dhe arginina dhe histidina, të cilat janë të domosdoshme për fëmijët.
Peshku ton është i pasur me acide yndyrore të pangopura që i përkasin kompleksit omega-3, të cilat nuk prodhohen në trupin e njeriut. Ai përmban praktikisht asnjë yndyrna të ngopur, kolesterol dhe karbohidrate.
Ky peshk përmban një numër të madh makro- dhe mikroelementesh. Shtë i pasur me fosfor, natrium, hekur, kobalt. Përveç tyre, mishi i tonit përmban disa dhjetëra kripëra minerale të ndryshme. Gjithashtu, shumë vitamina u gjetën në pulpën e këtij peshku, veçanërisht shumë vitaminë B6 dhe acid nikotinik.
Përmbajtja kalorike e tonit varet nga metoda e konservimit. 100 g fileto, të ruajtura në vaj, përmban rreth 230 kcal. Tuna në lëngun e vet është një pjatë më pak kalori, në 100 g peshk vetëm 96 kcal, kështu që ky produkt mund të konsiderohet. Mishi i gri nga anët e peshkut është më i shkathët, i holluar me ujë, me më pak yndyrë dhe me kalori të larta, por përmbajtja e tij e hekurit është shumë më e lartë sesa në fileton e bardhë.
PËRFITIMET PËR SISTEMIN KARDIOVASKULAR
Shumë shkencëtarë i atribuojnë shëndetin dhe jetëgjatësinë e mirë të banorëve bregdetarë në vende të ndryshme pranisë së një numri të madh ushqimesh deti në dietën e tyre. Kompleksi omega-3, i cili gjendet në peshkun ton, ndihmon në parandalimin e zhvillimit – një nga shkaqet kryesore të sëmundjes kardiovaskulare. Shumë studime kanë treguar që konsumimi i rregullt i këtij peshku ndihmon në zvogëlimin e përmbajtjes së triglicerideve dhe lipoproteinave me densitet të ulët në gjak (ata janë përgjegjës për formimin e pllakave aterosklerotike në muret e enëve të gjakut).
PËRFITIMET E SISTEMIT NERVOR
Acidet yndyrore që gjenden në ton të konservuar janë një burim energjie për trupin. Ato janë të nevojshme për transmetimin e shpejtë të impulseve përgjatë fibrave nervore. Shtë vërtetuar se me konsum të mjaftueshëm të omega-3 me ushqim, kujtesa, vëmendja dhe aftësitë mendore të personit përmirësohen.
Tuna është e pasur me vitamina B, të cilat janë gjithashtu të nevojshme për funksionimin normal të sistemit nervor dhe trurit.
PËRFITIMET E PESHKUT PËR IMUNITETIN
Acidet që i përkasin grupit omega-3 janë të përfshirë në mirëmbajtjen e homeostazës dhe janë të përfshirë në sigurimin e një përgjigjeje të përshtatshme imune në rast të inflamacionit. Vitaminat që përmbahen në ton të konservuar janë të domosdoshme jo vetëm për të forcuar sistemin imunitar në përgjithësi, por edhe për të siguruar proceset e rigjenerimit të indeve.
Yndyrnat e pangopura dhe shumë elementë gjurmë, të tilla si seleni dhe zinku, kanë veti antioksiduese, duke mbrojtur qelizat e trupit nga ekspozimi ndaj komponimeve kimike të dëmshme. Kjo është arsyeja pse prania e tyre në dietë do të ndihmojë në parandalimin e vdekjes së parakohshme të qelizave dhe plakjes.
SHËNDETI I MUSKUJVE
Tuna e konservuar përmban gjithçka që është e nevojshme për rritjen dhe zhvillimin normal të sistemit muskulor skeletik tek fëmijët
Në tonet e konservuar ka shumë kalcium, fosfor dhe magnez, të cilat janë të domosdoshme për formimin dhe rritjen e eshtrave dhe dhëmbëve.
Proteina në të cilën ky peshk është aq i pasur është “materiali ndërtues” për trupin e njeriut dhe, mbi të gjitha, indet e muskujve. Kjo është arsyeja pse përdorimi i këtij peshku është shumë i dobishëm për fëmijët, sportistët dhe njerëzit që përjetojnë një nevojë të shtuar për këtë substancë. Vaji i peshkut, i cili është i pasur me peshk deti, njihet gjithashtu si një produkt i dobishëm për rritjen dhe zhvillimin normal të fëmijëve.
DËMI I TONIT TË KONSERVUAR
Peshku është një nga alergjenet e zakonshme; ngrënia e tonit të konservuar mund të shkaktojë një reaksion alergjik.
Kur bëni dietë, në dietën e së cilës ulet sasia e proteinave, përdorimi i ushqimeve të detit rekomandohet të kufizohet.
Ushqimi i konservuar me vaj është një produkt shumë i yndyrshëm dhe me kalori të lartë, kështu që ato nuk duhet të përdoren për arteriosklerozë, mbipesha dhe sëmundje. Në prani të këtyre sëmundjeve, është më mirë të zgjidhni ton të konservuar në lëngun e vet.
Ky produkt gjithashtu mund të jetë i dëmshëm në lidhje me akumulimin e mishit të peshkut. Sa më e vjetër dhe më e madhe është, aq më shumë kjo substancë grumbullohet në të. Sigurisht, sasia e merkurit që mund të grumbullohet në ton është shumë e vogël. Sidoqoftë, disa studiues nuk e rekomandojnë konsumimin e tij më shumë se dy herë në javë. Ata besojnë se nëse ka peshk më shpesh, atëherë akumulimi i merkurit në trup në përqendrime të rrezikshme është i mundur.