Sistemi ynë i tretjes, ose ‘zorrët’ siç dëgjohen më shpesh, është një sistem kompleks i përbërë nga inde dhe organe ku të gjitha që kanë një rol të veçantë për të luajtur në tretjen dhe absorbimin e ushqimit që konsumojmë. Këto përfshijnë stomakun, pankreasin, fshikëzën e tëmthit, mëlçinë dhe zorrët e vogla e të mëdha.
E vendosur brenda zorrës është gjithashtu diçka e njohur si mikrobiomë: një “komunitet” ose ekosistem i mikrobeve (oorganizmave mikroskopike). Këto mikrobe, prej të cilave vetëm 500 specie janë të njohura, përbëhen kryesisht nga bakteret. Çdo person mbart rreth 10-100 trilion mikrobe brenda trupit , kryesisht brenda traktit të tretjes, edhe pse mikrobioma mund të gjendet në pjesë të ndryshme të trupit duke përfshirë hundën dhe gojën. Ekzistojnë disa studime në studim e sipër që sugjerojnë që këto mund të ndikojë në shëndetin tuaj aq shumë sa gjenet tuaja të trashëguara.
-Si ndikon mikrobioma në shëndet?
Një nga rolet kryesore të baktereve të zorrëve, përveç tretjes së ushqimit , është rregullimi i sistemit tonë imunitar. Studimet e fundit kanë lidhur shëndetin e zorrëve tona me gjendje të tilla si aknet, alergjitë madje edhe depresionin. Ende ka shumë studime për t’u bërë, por tashmë shkencëtarët kanë gjetur një lidhje midis mikrobiomave tona (baktereve të zorrëve) dhe sëmundjeve neurodegjenerative të tilla si Parkinson, si dhe sindroma kronike e lodhjes afatgjatë. Ekziston gjithashtu një evidencë në zhvillim rreth rolit të mikrobiomës sonë në obezitetin dhe menaxhimin e peshës, si dhe gjendjet autoimune të tilla si diabeti i tipit 1 dhe artriti reumatoid.
Sistemi juaj i tretjes është i njohur edhe si ‘truri i dytë’ në sajë të milionave të neuroneve që rregullojnë zorrët dhe lëshojnë lajmëtarë të rëndësishëm kimikë të njohur si neurokimikë ose neurotransmitorë. Këto lejojnë që zorra të mbajë kontakt të afërt me trurin dhe të ndikojë në humorin dhe emocionet tona. Bakteret e zorrëve luajnë një rol kyç në prodhimin e neurotransmetuesve të caktuar, si serotonina, e cila prodhohet në zorrë dhe njihet si ‘hormoni i lumturisë’.
-Çfarë mund të ndikojë në bakteret e zorrëve?
Ashtu si shenjat e gishtave, secili prej nesh ka mikrobiome të ndryshme dhe kjo mund të ndikohet nga një shumëllojshmëri e gjerë e ushqimeve, toksinave dhe substancave.
Fajtorët më të zakonshëm që mund të ndikojnë në bakteret e zorrëve përfshijnë antibiotikë, dietë të varfër (veçanërisht me sheqer të lartë), stres, toksina dhe ekspozimi kimik.
Antibiotikët përdoren për të trajtuar ose parandaluar disa lloje të infeksionit bakterial duke vrarë baktere në trup. Ndërkohë që ata janë një ilaç i rëndësishëm, nuk mund të bëjnë dallimin mes baktereve të mira dhe të këqija, pra në këtë mënyrë ata i zhdukin të dyja.
Sheqeri është inflamator dhe mund të ndikojë në rreshtimin e sistemit tonë të tretjes, ku jetojnë shumë mikroboma, duke i zvogëluar ato në numër dhe duke ndikuar në performancën e tyre. Në shoqërinë tonë moderne, ne jemi të ekspozuar ndaj toksinave dhe kimikateve të ndryshme përmes ushqimeve që hamë (nga pesticidet që përdoren në bujqësi deri në ëmbëlsues artificial), kozmetikës madje edhe nga ndotja në ajër. Ne nuk mund ta kufizojmë plotësisht ekspozimin tonë ndaj të gjitha këtyre, por ne mund të mbështesim shëndetin e mirë të zorrëve përmes dietës dhe stilit të jetesës.
-Si mund t’a përmirësoj mikrobiomen e zorrëve ?
Lajm i mirë është se ka shumë gjëra që mund të bëni për t’u kujdesur për sistemin tuaj të tretjes dhe për të mbështetur një mikrobiomë të shëndetshme. Filloni duke i hedhur një sy dietës suaj dhe duke reduktuar ose ulur sheqernat e rafinuara, ëmbëlsuesit artificiale dhe ushqimet e përpunuara, pasi kjo do të zvogëlojë inflamacionin dhe për rrjedhojë do të zvogëlojë dëmtimin e baktereve të zorrëve.
Pastaj, filloni të shtoni më shumë fruta dhe perime, pasi këto janë burime vërtet të mira të fibrave të tretshme, të cilat janë shumë të rëndësishme për ‘ushqyerjen’ e baktereve të mira. Ushqime të tjera me fibra të larta përfshijnë fasulet, thjerrëzat, bukë më grurë të plotë, oriz kaf ose drithëra të plota, arra, fara dhe tërshërë. Nëse mjeku juaj ju ka dhënë një recetë me antibiotikë është shumë e rëndësishme ta ndiqni me përpikmëri, për sa i përket këshillës së NHS, që duhet të merrni antibiotikë kur është e nevojshme. Nëse jeni të shqetësuar se antibiotikët mund të kenë një efekt negativ në bakteret e zorrëve, pyesni mjekun tuaj për ndjekjen e tyre me një recetë probiotikësh, të cilat mund të ndihmojnë në rivendosjen e ekuilibrit të baktereve.