Histamina është një “ndërmjetës kimik” (një substancë që lejon kalimin e sinjaleve ndërmjet qelizave) të shpërndara gjerësisht në organizmin njerëzor, në veçanti në nivelin e qelizave të përfshira në përgjigjet alergjike dhe imune, ku çlirimi i tepërt luan një rol themelor në reaksionet inflamatore dhe në patologjitë alergjike të tilla si, për shembull, astma, konjuktivit alergjik, urtikaria dhe rinit. Prodhimi i saj në trup bëhet duke filluar nga një aminoacid, histidin, pas një reaksioni enzimatik dhe pastaj degradohet nga histaminasi. Megjithatë, histamina është gjithashtu e pranishme si një “përbërës natyral” në ushqime të shumta të përditshme. Formimi i saj në ushqim kërkon disponueshmërinë e aminoacideve të lira, mikroorganizmave, baktereve dhe kushteve që e lejojnë atë të rritet dhe transformohet; prandaj përqendrime të larta të histaminës gjenden kryesisht në produktet e fermentimit mikrobial siç janë djathrat e fermentuar, mishi i konservuar, verë, birrë. Edhe ekspozimi i peshkut të freskët në temperatura të larta përshpejton prodhimin e tij.
Normalisht, në një organizëm të shëndetshëm, histamina e pranishme në ushqim degradohet shpejt nga diamina oksidasi (DAO), një enzimë e pranishme në zorrën e vogël, për të shmangur thithjen e saj, pasi histamina e pranishme në trup është rezultat nga ushqimet që veprojnë në të njëjtën mënyrë.
Ky mekanizëm nuk funksionon si duhet në njerëzit me intolerancë histaminë, që do të thotë se enzima DAO nuk është i pranishëm në trupin e tyre në sasi të mjaftueshme për të degraduar histaminën pas ngrënies në sasinë e kërkuar në zorrën e vogël. Si rezultat, histamina e tepërt derdhet në gjak duke shkaktuar intolerancë me shfaqjen e simptomave që lehtë mund të gabohen për reaksione alergjike të tilla si:
_ Çrregullime gastrointestinale (p.sh. diarre, dhimbje barku, pesha në stomak, dhimbje barku ose fryrje)
_ Dhimbje koke, deri në sulme të migrenës
_ Shenja në lëkurë, puçra të kuqe, kruajtje,
_ Astma, vështirësi në frymëmarrje
përzierje, rrahje të shpeshta të zemrës, marramendje
_ Irritime të mukozës së hundës, të tilla si një hundë e rrjedhur ose hundë e zënë.
Si rregull, ankesat shfaqen rreth 45 minuta pas marrjes së ushqimeve që përmbajnë histaminë dhe zhduken pas një periudhe të ndryshueshme kohore. Meqenëse përmbajtja e histaminës është e ndryshueshme – edhe në të njëjtin lloj të ushqimit – simptomat ndonjëherë mund të shfaqen dhe nganjëherë jo, madje edhe duke marrë të njëjtën ushqim. Është mbi të gjitha konsumi i kombinuar dhe i përsëritur i ushqimeve me përmbajtje të lartë histamine që mund të çojë në shfaqjen e simptomave shumë të theksuara.
Tek personat me dermatit atopik dhe në subjekte që vuajnë nga dhimbja e kokës, histamina e pranishme në ushqim shkakton një përkeqësim të vetë simptomave.
Çrregullimet gastrointestinale mund të ngatërrohen me sindromin e zorrëve nervoze, por mund të shkaktohen gjithashtu nga substanca të tjera të pranishme në ushqim (aditivë), prandaj diagnoza diferenciale është thelbësore.
Ndryshe nga alergjia ushqimore, intoleranca e histaminës nuk ndikon në sistemin imunitar. Duke mos qenë i verifikueshëm me anë të një testi alergjik klasik, shqiptimi i një diagnoze nga mjeku është i komplikuar.
Për më tepër, substanca të tjera mund të shkaktojnë reaksione të ngjashme, ndër të cilat përmendim tiraminën, një amin që rrjedh nga tiroksina e aminoacideve, kafeina, solanina, teobromina, serotonin etj.
Terapia bazohet në një dietë të lirë nga ushqimet e histaminës ose histaminë- çliruesit (ata nuk përmbajnë histaminë, por janë në gjendje të stimulojnë lirimin e tyre nga trupi).
Çdo shtesë e vitaminave ose terapitë mjekësore shtesë do të vlerësohet nga specialistët.
REKOMANDIME DIETIKE TË PËRGJITHSHME
_ Minimizoni ushqimet e pasura me histaminë: sasi të vogla, frekuencë të ulët dhe jo në kombinim.
_ Minimizoni ushqimet histaminë – çliruese : sasi të vogla, frekuencë të ulët dhe jo në kombinim.
_ Vlerësoni me këshillat e mjekut dhe nevojën për shtesa vitaminash.
Më posht do të tregojmë ushqimet e ndaluara dhe ato të lejuara dhe të rekomanduara në rastin e patologjisë të treguar. Megjithatë, duke ndjekur udhëzimet, duhet të merret parasysh që, për të marrë një dietë të saktë dhe të ekuilibruar që i siguron trupit të gjitha ushqimet që i nevojiten, është e nevojshme të merrni sasinë e duhur të ushqime dhe të respektoni frekuencat me të cilat ushqime të caktuara duhen të konsumohen, çdo ditë ose në javë, brenda një skeme ushqimi të personalizuar. Dieta e ditës duhet të respektojë bilancin energjetik të çdo personi dhe energjia e futur duhet të jetë e barabartë me atë të shpenzuar me qëllim që të mos rritet rreziku i mbipeshës, i obezitetit, por edhe të kequshqyerjes.
Ushqime të paautorizuara
Për të shmangur mangësitë ushqyese, është e nevojshme të vlerësohet me mjekun toleranca individuale dhe nevoja efektive për eliminimin e ushqimeve të listuara më posht. Një kufizim afatgjatë i përgjithshëm nuk rekomandohet. Për ri-futjen e ushqimit, kërkoni një specialist për mbështetje.
Ushqime të pasura me histaminë
_ Domate, lakra rurshi, spinaqi.
të konservuarat.
_ Ketchup dhe salcë soje.
_ Peshku në kuti:, i konservuar, i marinuar, i kripur ose i tharë (sardelet, ton, skumbri, sardelet, harengë).
Peshk i tymosur (harengë, salmon ..).
Butak dhe ushqim deti.
_ Salcice, sallam, mish i tharë, proshutë e tymosur, mortadella …
_ Djathë të fermentuar dhe të stazhionuar.
_ Alkoli, verë, birrë.
_ Uthull i verës.
_ Maja.
Ushqimet që quhen çlirues të histaminës ose histaminë-çlirues mund të lëshojnë histaminë direkt në trup.
_ Çokollata / Kakao.
_ Luleshtrydhe, banane, ananasi, papaja, agrume (portokall, grejpfrut …), kivi, mjedra, dardha, avokado.
_ Mollusqe dhe krustace.
_ Arra, lajthi, bajame dhe kikirik.
_ E bardha e vezës.
_ Mish derri.
_ Kafe.
LEJOHEN DHE REKOMANDOHEN USHQIMET:
_ Mish i freskët apo i ngrirë, mishi I shpendëve, në copëza të prera, në formë kotolete, fileto etj.
zgjidhni pjesët e privuar nga yndyra e dukshme.
_ Peshk i freskët ose i ngrirë, si: merluc, troftë etj. Ruajtja e peshkut në temperatura të ulëta është në gjendje të ngadalësojë ndjeshëm sintezën e histaminës bakteriale.
_ Djathrat e freskëta, gjiza dhe produkte të tjera të qumështit, të tilla si qumësht, kos dhe salcë kosi.
_ Frutat preferohen të freskëta të tilla si mollë, pjeshkë, kajsi, pjepra, hurmë etj.
_ Perimet me gjethe të mëdha (marule, çikore …), por edhe karrota, lulelakër, kastravec, kunguj, brokoli, mundësisht të freskëta, të papërpunuara ose të gatuara.
_ Drithëra. Hani bukë të integruar, makarona ose oriz çdo ditë, duke alternuar ato me produkte të rafinuara.
_ Vaj ulliri ekstra të virgjër në sasinë e duhur për të shijuar ushqimet.
_ Uthull molle.
_ Ujë, të paktën 2 litra lëngje në ditë (mundësisht ujë mineral natyral).
KËSHILLA TE PERGJITHSHME:
Përveç intolerancës së përhershme ndaj histaminës, ekziston një intolerancë e përkohshme që, duke adoptuar një dietë të saktë dhe një mënyrë jetese të saktë, mund të tejkalohet me rezultate të shkëlqyera. Prandaj mund të jetë e dobishme të:
_ Shmangni ekspozimin ndaj nxehtësisë së tepruar.
_ Shmangni stresin emocional.
_ Ndaloni duhanin.
_ Bëni jetesën më aktive (braktisni sedentarinë! Shko në punë në këmbë, me biçikletë ose parkoni makinën larg, nëse mund të shmangni përdorimin e ashensorit dhe të ngjisni shkallët me këmbë).
PER TU THEKSUAR
Disa barna mund, sidomos nëse merren për periudha të gjata, pengojnë veprimin e enzimave detoksifikuese të histaminës në zorrë dhe nëse shoqërohen me ushqime të pasura me histaminë çojnë në intolerancën e histaminës.
Gjatë shtatzënisë prania e shtuar e enzimës diaminoxidase, e sekretuar nga placenta, mund të çojë në një lehtësim të simptomave të intolerancës së histaminës.
Në pijet alkoolike niveli i histaminës duhet të shfaqet në etiketë (por fatkeqësisht kjo nuk ndodh), vlerësoni individualisht konsumin e saj.
Paralajmërime:
Këshillat dietike të ofruara janë thjesht indikative dhe nuk duhet të konsiderohen si zëvendësim për indikacionet e mjekut, pasi disa pacientë mund të kërkojnë përshtatje të dietës bazuar në gjendjen klinike individuale