Emërtimi i sëmundjes se epilepsise vjen nga fjala greke ‘epilepsi’ që do te thotë sulm.
Epilepsia shfaqet në disa forma siç janë:
1. Ataku ose sulmi i madh, shfaqet pas zbrazjes anormale elektrike të kores së trurit e cila manifestohet me humbje të shpejtë të vetëdijes, shtërngim të muskujve të trupit dhe shkumëzim në gojë.
Në këtë fazë pacientja ka urinim të pakontrolluar e më rrallë edhe feçe. Pacientja është pa vetëdije dhe zgjohet gradualisht. Ajo ndihet konfuze dhe e përgjumur, por nga ataku mund të ketë pasur edhe lëndime gjatë rënies.
2. Atak i vogël, i cili shfaqet më shpesh te fëmijët e vegjël. Fëmija і sëmurë rëndom ka shumë sulme te tilla gjate 24 orëve. Sulmet ndodhin më shpesh në mëngjes dhe gjatë aktivitetit fizik. Atakun e karakterizon nje pamje e shtanguar si dhe dridhje me intensitet te shkurter të muskujve (rëndom të fytyrës ose ekstremiteteve). Ne kete lloj i sëmuri nuk e humb vetëdijen, por ndonjëherë arrin deri në çrregullim te të folurit duke marre pamjen sikur ka humbur vetëdijen.
3. Epilepsia psikomotore: shpesh here ngatërrohet me psikozën. Karakterizohet me sjellje të përsëritura jonormale (ndryshime psikike, lëvizje të pakontrolluara ndaj ngacmimeve ose veprime si zhveshja dhe veshja). Keta paciente nuk janë të qetë, por agresive. Personi është i disorientuar ndaj vetvetes, personave tjerë, kohës dhe hapësirës.
4. Status epileptikus: Ataku і zgjatur ose i përsëritur. Zgjatë më se paku 30 minuta. E rrezikon jetën dhe çdo-herë në një masë të caktuar e dëmton edhe trurin.
Shkaktaret e epilepsisë
– Çrregullimet e sistemit nervor qendror (çrregullimet natyrale gjatë zhvillimit, infeksionet, neoplazmat, sëmundjet e enëve të gjakut, sëmundjet e lindura të cilat shkaktojnë dëmtimin e trurit).
– Lëndimet e kokës
– Temperatura e lartë
– Çrregullimet metabolike
– Përdorimi pa masë i alkoolit ose droges
– Stresi emocional
– Epilepsia idiopatike
– Epilepsi e trasheguar
Si duhet të ushqehet një epileptike?
Një dietë e ekuilibruar me ushqime të ndryshme e ndihmon trupin dhe trurin të funksionojë, dhe na ndihmon për të qëndruar të shëndetshëm. Kjo mund të ndihmojë për të zvogëluar rrezikun e krizave për disa njerëz me epilepsi. Duke e përgatitur vetë ushqim tuaj ju jep më shumë kontroll mbi çfarë ju hani, dhe disa gjëra mund të ndihmojë të bëni një gatim më të sigurt nëse keni kriza . Nuk ka ushqime specifike që në përgjithësi të shkaktojnë kriza, si epilepsia, kjo është shumë individuale.
Si ndikon dieta në epilepsinë?
Edhe pse ka pak dëshmi se një dietë e ekuilibruar ka një efekt të drejtpërdrejtë tek krizat, ajo siguron ushqimet thelbësore dhe mban nivelet tona të energjisë të qëndrueshme. Një dietë të ekuilibruar gjithashtu mund tju ndihmojë për të mbajtur një regjim të rregullt në të fjetur gjithashtu dhe për të qënë aktiv, të cilat të dyja janë të mira për shëndetin e përgjithshëm. Duke marrë mjaftueshëm gjumë mund të ndihmojë për të zvogëluar rrezikun e krizave në disa njerëz. Një dietë që ju përshtatet mund tju ndihmojë për tu ndier pozitiv, të jeni në gjendje për tu përqëndruar dhe më shumë kontroll në jetën tuaj dhe vendimet në lidhje me menaxhimin tuaj të epilepsisë.
Çfarë është një dietë e ekuilibruar?
Një dietë e ekuilibruar në përgjithësi është e përbërë nga karbohidratet, yndyrnat, proteina, perimet dhe frutat, dhe pirja e shumë lëngjeve. Hulumtimet tregojnë atë që e bën një dietë të shëndetshme, dhe udhëzimet dietike ndikohen edhe nga ku ne jetojmë, nevojat tona shëndetësore, dhe stili i jetesës tonë.
Karbohidratet sigurojnë energji dhe janë gjetur në ushqime të tilla si patate, bukë, makarona dhe oriz. Përmbajtja e këtyre ushqimeve sigurojnë vitamina shtesë, minerale dhe fibra (të cilat ndihmojnë për të hequr mbeturinat nga trupi).
Yndyrnat përfshirë vajrat, vaji i peshkut, arrat dhe farat. Yndyrnat na ndihmojnë për të absorbuar ushqyesit duke përfshirë disa vitamina të rëndësishme, duke na mbajtur ngrohtë. Ata ndihmojnë të mbajnë qelizat tona të shëndetshme dhe na japin energji. Proteinat ndërtojnë dhe mbështesin muskujt, hormonet, enzimat, eritrocitet dhe sistemin imunitar.
Proteinat ndodhen në ushqime të tilla si qumështi, djathi, dhe gjithashtu në mish, peshk, tofu, fasule, thjerrëzat dhe vezët. Perime dhe fruta të ngjyrave të ndryshme na sigurojnë vitamina dhe minerale. Ato ndihmojnë gjithashtu dhe na mbrojnë nga infeksioni, dëmtimet në qelizat tona dhe sëmundjet. Aktualisht është e rekomanduar që ne duhet të konsumojmë të paktën pesë pjesë perime ose fruta në ditë (një pjesë është afërsisht një grusht).
Ushqimi i gatuar zakonisht është i shëndetshëm kur gatuhet në avull, i pjekur në zgarë, i zier apo pjekur në furrë, në vend se të skuqura.
Pirja e ujit na ndihmon të kemi një funksionim të mirë të trupit, të përqëndrohemi, dhe zvogëlon rrezikun e krizave të shkaktuar nga dehidratim.
Ushqime për nivelet e qëndrueshëm të energjisë.
Duke ngrënë ushqime që lirojnë nivele të energjisë ngadalë dhe në mënyrë të qëndrueshme ju ndihmojnë të ndjeheni të ngopur për më gjatë, dhe shpesh sigurojnë më shumë fibra se ushqimet që lirojnë energji shpejt. Lirimi i energjisë të qëndrueshme ndodhen në ushqime të tilla si: gruri i papërpunuar grur i zi, grur i gjatë, buka me fara, orizi kaf, makarona, tërshëra, drithëra me bazë tërshëre, bizele, fasule thjerrëza të kuqe, kos, arra, patate e ëmbël dhe yams; patate të reja (me lëkurë), perime të tilla pa niseshte si: brokoli, qepë dhe domate; mollë, dardhë dhe shumica e manaferrave.
Ushqime të cilat mund të shkaktojnë energji të lartë dhe të paqëndrueshme:
Buka e bardhë; drithëra të përpunuara; biskota dhe ëmbëlsira; mjaltë; pije me përmbajtje të lartë të sheqerit dhe ushqime; lëngje frutash; patate të skuqura; pure
Disa ilaçe anti_epileptike (AEDs) mund ta ulin densitetin e kockave, duke i bërë kockat e dobëta dhe të kenë shumë mundësi për tu thyer.
Për të parandaluar këtë, doktori mund tju sygjeroj një skanim të densitetit të kockave dhe tju rekomandoj një suplement të vitaminës D.
A mundet të ketë një dietë të veçantë për parandalimin e krizave?
Trajtimet me anë të dietës mund të ndihmojnë personat me kontroll të ulët të krizave të tyre, duke përdorur nivele specifike të yndyrnave, karbohidrateve, dhe proteinave për të ndikuar se si punon truri.
Dieta Ketogenike është një trajtim mjekësor e përpiluar nën mbikqyrjen e një dietologu dhe një specialisti mbi epilepsinë.
Eshtë një dietë që nuk duhet filluar pa u keshilluar më parë.
Aktualisht dieta Ketogenike është përdorur tek fëmijët ku epilepsia nuk është përgjigjur AEDs.
A ka mundësi që ndonjë ushqim të shkaktojë kriza?
Nuk ka të dhëna të sakta që ndonjë ushqim të mund të shkaktojë vazhdimisht kriza tek
njerëzit me epilepsi (përveç llojeve të veçanta të ‘reflekseve epileptike’ ku krizat shkaktohen nga ngrënia e ushqimeve specifike)
Refleksi epileptik _ kur krizat e një personi ndodhin si përgjigje e një shkaku të caktuar.
Reflekset epileptike përfshirë dhe ‘fotosensitiviteti’ dhe ‘epilepsia e lexuar’ (krizat e shkaktuara nga leximi) dhe ‘epilepsia e befasimit’ (kriza të shkaktuara nga një e papritur, nga një traum apo një zhurmë me zë të lartë).Edhe pse kanë shkaqe të përbashkëta tek krizat, siç është mungesa e gjumit, stresi dhe alkoli, epilepsia te çdo njeri është e ndryshme.
Disa njerëz mendojnë se ngjyruesit dhe konservuesit, monosodium glutamati (MSG) ose ëmbëlsuesit artificial mund ti shkaktojnë atyre kriza.
Shumë ushqime me etiketën ‘yndyrë e ulët’ përmbajnë këto përbërës artificial. Disa persona me epilepsi i shmangin disa lloje ushqimesh nëse atyre u duken se i shkaktojnë kriza
Lëngu i qitros dhe i shegës nuk shkakton epilepsi por ato mund të sjellin efekte anësore me shumë gjasa të disa medikamente për epilepsinë, duke përfshirë carbamazepine, diazepam dhe midazolam.
Fletpalosja informative e mjekimit tuaja do tju tregojë nëse ju duhet të shmangni pirjen e këtyre pijeve.