Intervistoi: Saimir Muzhaka
1.Si mund ta kuptojmë nëse jemi të shëndoshë?
Impakti i pare eshte pasqyra dhe peshorja..me pas miqte qe ta vene ne dukje ,rrobat qe te rrine ngusht..Shkencerisht ekziston nje koeficent I mases trupore (body mass indeks BMI) I cili percakton ne saje te raportit te peshes me gjatesine ne katror vleren nese je mbipeshe( pesha / gjatesine* gjatesine). Nqs ky koeficent eshte nga 18-25 njeriu ka nje trup normal,nqs eshte 25-30 eshte mbipeshe dhe nqs eshte 30 e lart eshte obez.
2.Cila është mënyra më e mirë për dietë?
Menyra me e mire per te filluar nje regjim ushqimor do te thoja eshte ngrenia e 5 vakteve,konsumimi I I ushqimit mundesisht ne nje orar te caktuar,pra 30-1 ore pasi jemi ngritur ne mengjes,ne ora 11, ne ora 13 dreken ,ne 17 pasditen dhe mundesisht ne ora 19 vaktin e fundit..Konsumimi I peshkut,frutave dhe perimeve dhe shmangia e sasive te tepruara te yndyres, dhe embelsirave..
3.A mendoni se dietat janë të rrezikshme?
Dietat mund te cojne ne raste ekstreme mmadje deri ne vdekje..
4.A janë fibrat të rëndësishme në dieta?
Fibrat ne dieta na ndihmojne te mos mbiushqehemi pasi pasi na bejne te ndihemi te mbushur plot.Fibrat na ndijmojne te balancojme nivelin e glukozes ne gjak duke stimuluar aftësinë trupore te individit per te djegur kalori dhe ulur sasine e sheqerit tuaj në gjak.Parandalon gjendjen e urise, ndihmon ne tretje. Ushqimi me sasi të mjaftueshme të proteinave është sugjeruar gjithashtu. Proteina ka tendencë për ta bërë atë që mund të bëhet për ju për të ndërtuar dhe fuqizuar masen muskulare, gjë që shoqerohet me rritjen e metabolizmit bazal..Ushqimet e parafinuara, veçanërisht ato me fibër, stimulojnë hormonet qe ulin oreksin duke e bërë trupin tuaj te ndihet plot.
5.Çfarë lloj diete do t’i rekomandonit miqve tuaj?
Do ti rekomandoja nje regjim ushqimor te shendetshem duke patur parasysh kontrollin e personalizuar te nevojave ditore qe individi ka.Natyrisht duke ulur sasine e kalorive ditore deri ne 500 kalori me pak,duke shmangur yndyrnat e demshme, konsumin e tepert te sheqeri dhe kripes
9.Cili është dallimi midis një diete dhe një diete të shëndetshme?
Cdo gje varet nese eshte e personalizuar dhe nese nuk cenohet marrja e sasive te duhura dhe mese te nevojshme te te gjithe perberesve jetike ushqimor.
10.Në çfarë mënyre mund ta ndikojë dieta pamjen dhe personalitetin tonë?
Varet nga dieta dhe personi..
11.Cilat janë pasojat negative të mbipeshës apo obezitetit për shëndetin?
E keqja e obezitetit nuk është vetëm ana estetike. Ai krijon sëmundje dhe madje edhe vret. Ai është një nga shkaktarët kryesorë për lindjen dhe rëndimin e sëmundjeve të një liste të gjatë sëmundjesh kronike. Mbipesha është bërë faktor ndikues për rreth 600 milion njerëz me hipertoni arteriale, 177 milion të sëmurë me diabet, 20 milion të prekur nga kanceri dhe 20 milion me sëmundje të zemrës e të arterieve të trurit. Nëpërmjet sëmundjeve të mësipërme vetëm në vitin 2005 obeziteti shkaktoi vdekjen e 35 milionë njerëzve. Obeziteti dhe shfaqja e sëmundjeve të tjera të zemrës, hipertensioni, kanceri, diabeti, niveli i lartë kolestrolit, u bënë shkak për vdekjen e shumë të sëmurëve. Studimet e bëra nga ekspertët treguar ndikimin e plotë që kishte obeziteti në shfaqjen e kancerit te gratë. Mbipesha shfaqej si faktor nxitës i 10 tipave të kancerit dhe sëmundjeve të ndryshme. Të gjitha këto sëmundje kishin probabilitet më të lartë shfaqjeje sidomos pas periudhës së menopauzës. Sipas studimeve më të fundit të realizuara nga shkencëtarë e ekspertë të njohur në ShBA dhe në Evropë, ka rezultuar se obeziteti është shkaktar i kancerit të gjirit dhe mitrës rreth 189 për qind. Po ashtu ai është shkaktar i kancerit në ezofag (gurmaz), në masën 138 për qind. Te gratë në periudhën e menopauzës, mbipesha shkakton kancer në zorrën e trashë në masën 61 për qind. Por mbipesha bëhet shkak edhe për kancerin në veshka 53 për qind, leuceminë në masën 50 për qind, probleme me zemrën në masën 140 për qind, dëmtimin e palcës së kockave në masën 31 për qind, kancerin në pankreas 24 për qind, limfomën në masën 17 për qind dhe komplikacione në vezore ndikon në masën 14 për qind. Për këto dhe shumë shqetësime të tjera, duhet treguar kujdes i veçantë për të shmangur obezitetin. Mbipesha kthehet në një problem serioz për shëndetin. Dhe jo vetëm që sjell shqetësime por bëhet shkak edhe për shfaqjen e disa sëmundjeve të tjera, si edhe formave të ndryshme të kancerit. Këto studime kanë treguar veçanërisht kujdesin që duhet të tregojnë gratë gjatë periudhës së menopauzës
12.A e shihni si një alternativë efikase aktivitetin fizik të alternuar me dietën ushqimore?
Eshte alternative me e mire e mundshme
13.A ka dieta anticeluliti?
Natyrisht qe ka ..kjo diete eshte e bazuar kryesisht ne shmangien e ushqimeve te skuqura ,sallameve ,patatinave,konservanteve,dhe dhenien perparesi frutave dhe perimeve kryesisht diuretike dhe qe nuk favorizojne mbajtjen e lengjeve ne organizem.
15.Si i bëhet me barkun? Si mund t’i heqim kilet e tepërta në këtë pjesë të trupit?
Mbani dieta hipokalorike, hani shumë fibra, zarzavate, bëni ushtrime për barkun, konsumoni sallatë, spinaq, jeshillëqe. Të gjitha këto do t’iu ndihmojnë të jeni më mirë dhe të ndiheni më pak të fryrë. “Për ta zgjidhur përfundimisht këtë problem duhet të kërkoni një dietë të përshtatshme dhe të bëni shumë ushtrime fizike që përmirësojnë funksionimin intestinal për një periudhë të gjatë” Për një tretje të mirë, edhe stomaku ka nevojë për pushim dhe ushqime të lehta ,për të për një tretje të mirë dhe të shpejtë mund të përdorni ushqime të lehta, natyrore ose biologjike , nuk duhet të konsumoni ushqime të konservuara, ato totalisht të rafinuara (si sheqeri), pjesërisht të rafinuara (kornflekset), margarinën, ushqimet e thata, ato të yndryshme, kafenë, alkoolin, duhanin. Mënyra më e mirë për të gatuar ushqimet është në tenxhere me presion. Arsyeja? Për të kompensuar humbjen e vitaminave dhe kripërave minerale.
Përtypja mirë e ushqimit dhe ngrënia me shije. Të hash me qetësi dhe me kafshata të vogla është një mënyrë e mirë për të shmangur fryrjen e barkut.Konsumoni dy vakte në ditë, ose më saktë mëngjesin dhe drekën. “Mëngjesi tipik modern është një kafe dhe briosh. Është i lehtë, ju ngop dhe nuk keni uri derisa të vijë dreka. Nuk ju detyroj të hani vezë dhe proshutë me disa kokrra fasule të ziera rreth e rrotull pjatës, siç e kanë zakon anglezët, edhe pse në fakt bëhet fjalë për një mëngjes shumë të shijshëm. Ajo që ju këshilloj është të hani lehtë dhe në mënyrë të shëndetshme. Darkën mos e hani shumë vonë dhe të jetë sa më e lehtë: jo pilaf ose makarona, por fruta, zarzavate dhe pak proteina (mish, peshk, kos).
Hani lehtë dhe në “mënyrë precize”? Çdo të thotë kjo? Të konsumoni sasinë e duhur të fibrave (mesatarisht 15 gramë në ditë, të barabarta me dy porcione frutash), ushqime jo të thata, qumësht dhe kos.Përdorni ushqime të thjeshta: për shembull dy produkte të ndryshme në pjatë. Mos konsumoni më shumë se një të katërtën e pjatës. Ndiqni një dietë të ekuilibruar: sasia e proteinave të jetë e barabartë me gjatësinë tuaj të shprehur në centimetra, por e llogaritur në gramë, (pra jo më shumë se 65, në rastin e një personi të gjatë 1,65cm), e karbohidrateve (nga 200 deri në 300 gramë në ditë), yndyrna (nga 50 deri në 80 gramë në ditë), të pini vetëm kur keni etje dhe jo gjatë apo menjëherë pas vakteve. Pas tabelave dhe shembujve për të llogaritur një dietë të ekuilibruar, dhe beni rregullisht ushtrime fizike. Çdo ditë duhet të lëvizni të paktën dy orë.
19.Cilat janë frutat apo perimet me vlerat më të mëdha ushqyese?
Disa lloje te ndryshme ushqimesh qe mund te permiresojne lekuren dhe floket tuaj por gjithashtu dhe per shendetin ne pergjithesi.
1. Portokallet e kuq, qershite, shega
Kolagjeni eshte nje proteine natyrale qe gjendet tek lekura dhe muskujt, por me rritjen e moshes fatkeqesisht ulet dhe prodhimi i tij ne trup. Portokallet e kuq qershite dhe blueberries ( lloj fruti) jane te pasura me antioksidante te cilet ngadalesojne plakjen dhe semundjen me ane te uljes se enjtjes. Gjithashtu ato nxisin prodhimin e kolagjenit dhe ju tregon te rinj dhe te shendetshem. Fruta te tjera qe permbajne kolagjen jane: kiwi, kumbllat, thanat.
2. Farat e lulediellit dhe sardelet – Farat e kungullit, tuna, arrat jane te pasura me acide yndyre (fatty acid) te cilat jane te rendesishme per per qelizat e trupit. Keto acide ndihmojne ne rjedhjen natyrore te nutrienteve ne qelize si dhe ne heqjen e materjaleve qe lejne mbeturinat. Me nje fjale ndihmojne ne pastrimin e mirebajtjen e qelizave te trupit.
3. Spinaqi dhe gjerat e tjera jeshile -Nje melci e paster ndihmon qe trupi i njeriut te funksionoje sa me mire. Disa nga ushqimet qe ndihmojne ne pastrimin e melcise jane : spinaqi, brocoli. Duke ngrene sa me shume gjera jeshile ndihmon dhe ne shije, e ul pak ate nepsin per te ngrene gjera te embla. Sheqeri i tepert nuk eshte mire per trupin.
4. Majdanozi, rigoni -Nqs i ke syte e fryre kur cohesh nga gjumi, atehere kjo eshte nje nga pasojat e kripes se tepert. Doktoret rekomandojne uljen e marrjes se kripes se tepert. Ne vend te kripes, provoni ne ushqim rigon, majdanoz ose hudher.
5. Perime te fresketa dhe ndonjehere te pagatuara jane shume te shendetshme. Jane te mira si per buzeqeshjen dhe per lekuren tuaj. Karrota, lulelakra, mashurkat ndihmojne ne zbardhjen e dhembeve duke hequr njollat e tyre. Ne qofte se keni konsumuar kafe, vere te kuqe apo dicka tjeter, ndiqeni pas me nje doze karrotash apo ndonje perim tjeter te prefeduar. Kur jane te pagatuara kane efekt me te mire ne pastrimin e dhembeve.
6. Vezet dhe bulmeti -Vitamina A eshte e rendesishme per riparimin e lekures dhe kur ke sasi te vogla te saj ne trup, lekura thahet dhe ripet. Mungesa e vitamines A ne trup shkakton rrudhje dhe shkakton mos-sherim ne lekure. Ushqimet si: melci, qumesht, veze, permbajne beta-karotin. Po ashtu dhe pjeshket, pjepri, kajsite permbajne beta-karotin te cilen trupi e shnderron ne vitamine A.
7.Salmon, avokado, mango – Salmon, avokado dhe mango jane te mira kunder plakjes. Sidomos salmoni i Alaskes eshte i pasur me omega-3 e cila ndihmon ne qarkullimin e gjakut. Gjithashtu salmoni permban dimethylaminoethanol (DMAE), i cili permireson muskujt e fytyres dhe ul rrudhat. Mango dhe avokado permbajne vitamin E dhe antioksidante. Shtojini ne sallate te shoqeruar me salmon dhe perpara do te keni nje pjate te ushqyeshme dhe te shijshme.
Program ushqimor
Ndalohet të përdoret:
1.të gjitha gjërat e skuqura
2.të gjitha llojet e marmalatave
3.ndalohen rreptësisht frutat e thata
4. ëmbëlsirat me shurupe,
5.akulloret
6. ëmbëlsirat që kanë arra dhe bajame
7.ushqimet nuk lejohen të konsumohen as te nxehta e as të ftohta
8.ndalohen mishërat me yndyrë dhe ushqimet e konservuara
9.ndalohen sallamet,turshitë,kafetë si dhe erëzat.
10.ndalohen rreptësisht petët e byrekut.
11.Lejohet kafe ekspres pa qumësht,JO makiato apo kapuçino.
Përpiqu që ditën ta fillosh me çaj kamomil ose çaj mali apo bliri.
Përpiqu që ditën ta fillosh me çaj kamomil ose çaj mali apo bliri.
Në 2 javët e para çdo paradite rreth orës 10-10:30 duhet të konsumoni një gotë me lëng frutash që mund të përmbajë : me pak ananas, një qitro dhe një portokall ose një gotë me dy portokalle të shtrydhura. Në vend të sheqerit do të përdorësh kokrra fruktoze apo sheqer i zi.
Duhet të konsumoni vetëm një fetë bukë integrale në ditë. Kur keni uri mund te konsumoni ndonjë grusht me cornflakes ose ndonjë karrotë .
Supa me perime do të përgatitet në këtë mënyrë: një patate e vogël ,dy speca,dy
karrota, pak selino,majdanoz, një domate të freskët të grirë, pak kripë e piper,
dhe një lugë vaj ulliri.
Dita e pare
Mëngjesi: 1/2 banane & 1 çaj
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe
Dreka: pure patatesh & 1 fileto pule
Pasditja: 1 dardhë & 1 çaj
Darka: patate të ziera dhe karota me vaj ulliri
Dita e dytë
Mëngjesi: 1 kos frutash & 1 çaj
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe & 1 çaj
Dreka: fileto pule & lakra të egra të ziera me vaj ulliri dhe limon
Pasditja: 1 mollë & 1 çaj & 1 kafe
Darka: 1 racion rizoto me perime
Dita e trete
Mëngjesi: 1 fetë bukë integrale me 1 copë djathë
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe
Dreka: gjoks pule dhe sallatë
Pasditja:1 kajsi
Darka:1 kos frutash
Dita e katert
Mëngjesi: 1 gotë qumesht & 2 biskota integrale
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe
Dreka: gjoks pule me sallatë mikse
Pasditja: 1 dardhë
Darka: supë me lëng pule
Dita e pestë
Mëngjesi: 1 fetë bukë integrale me 1 copë djath
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe
Dreka: peshk zgare me sallatë jeshile
Pasditja: 2 mandarina
Darka: kunguj të zier me vaj ulliri
Dita e gjashtë
Mëngjesi: 1 kos “Activia” natyral & 1 çaj
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe
Dreka: kunguj dhe karrota të ziera me një lugë vaj ulliri
Pasditja: 1 kokërr mollë
Darka: supë pule
Dita e shtatë
Mëngjesi: 1 mollë & 1 çaj
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe
Dreka: 1 fileto viçi me sallatë jeshile
Pasditja: 3 kumbulla
Darka: 1 kos “Activia” natyral
Dita e tetë
Mëngjesi: gjysëm banane & 1 çaj
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe
Dreka: gjellë bizele & sallatë mikse
Pasditja: 1 pjeshkë
Darka: 1 kos “Activia” natyral
Dita e nëntë
Mëngjesi: 1 fetë bukë integrale me 1 copë djath
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe
Dreka: peshk zgare & lakra të egra të ziera me limon dhe vaj ulliri
Pasditja: 1 mollë
Darka: supë pule me limon
Dita e dhjetë
Mëngjesi: 1 gotë qumesht & 2 biskota integrale
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe
Dreka: perime zgare & sallatë
Pasditja: gjysëm molle
Darka: supë me perime
Dita e njëmbëdhjetë
Mëngjesi: 1 kos frutash & 1 çaj
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe
Dreka: peshk zgare & sallatë jeshile
Pasditja: 2 kumbulla
Darka: supë peshku
Dita e dymbëdhjetë
Mëngjesi: 1 fetë bukë integrale me 1 copë djathë
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe
Dreka: 1 fileto mish viçi & sallatë jeshile
Pasditja: 3 luleshtrydhe
Darka: supë perimesh
Dita e trembëdhjetë
Mëngjesi: 1 gotë qumesht & 2 biskota integrale
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe
Dreka: bizele me mish
Pasditja:2 kokrra kumbulla
Darka: rizoto
Dita e katërmbëdhjetë
Mëngjesi: 1 çaj & 2 biskota integrale
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe
Dreka: fileto pule & sallatë me kunguj të zier
Pasditja:1 kokërr mollë
Darka: 1 kos frutash
Dita e pesëmbëdhjetë
Mëngjesi: 1 kos frutash & 1 çaj
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe
Dreka: peshk zgare & sallatë jeshile
Pasditja: 3 luleshtrydhe
Darka: supë peshku
Dita e gjashtëmbëdhjetë
Mëngjesi: 1 fetë bukë integrale me 1 copë djathë
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe
Dreka: brokoli, lulelakër e zier
Pasditja: 1 çaj & 2 biskota integrale
Darka: 1 kos frutash
Dita e shtatëmbëdhjetë
Mëngjesi: 1 gotë qumesht & 2 biskota integrale
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe
Dreka: fileto pule & sallatë jeshile
Pasditja: 1 çaj & 2 biskota integrale
Darka: 1 kos frutash
Dita e tetëmbëdhjetë
Mëngjesi: 1 kos frutash & 1 çaj
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe
Dreka: supë peshku ,peshk zgare
Pasditja: 3 luleshtrydhe
Darka: 6 luleshtrydhe
Dita e nëntëmbëdhjetë
Mëngjesi: 1 kos frutash & 1 çaj
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe
Dreka: fileto viçi,sallatë jeshile
Pasditja: 3 kumbulla
Darka:supë
Dita e njëzetë
Mëngjesi: 1 mollë & 1 çaj
Paraditja:1 gotë me lëngun e frutave & kafe
Dreka: gjellë me perime & 1 fetë djath I bardhë
Pasditja: 2 mandarina
Darka: sallatë jeshile & 2 të bardha vezësh të ziera