Çfarë është hiperkolesterolemia?
Kolesteroli është një molekulë që i përket klasës lipide (d.m.th yndyrë) e pranishme në gjakun tonë. Kjo substancë prodhohet kryesisht nga vetë trupi, por një përqindje e vogël asimilohet me ushqimin e përditshëm. Kolesteroli është i pranishëm në gjak në forma të ndryshme: dy llojet kryesore janë kolesterol HDL ( Hip Dency Lipoprotein , zakonisht quhet ” kolesterol i mirë “) dhe kolesteroli LDL ( Lipoproteina me densitet të ulët , që zakonisht quhet ” kolesterol i keq “).
Teprica e kolesterolit të plotë në gjak (hiperkolesterolemia), në veçanti e LDL, paraqet një nga faktorët kryesorë të rrezikut për sëmundjet kardiovaskulare. Sidoqoftë, rritja e kolesterolit nuk është ekskluzive për subjektin e të rriturve: për arsye gjenetike mund të ndodhë edhe tek fëmijët e vegjël, pra, në familjet që kanë histori të hiperkolesterolemisë, gjithmonë këshillohet që të vlerësohet niveli i kolesterolit edhe në moshën pediatrike.
Një dietë e saktë dhe një stili i mirë i jetës mund të ndihmojnë shumë në mirëmbajtjen e vlerave të kolesterolit LDL brenda kufijve normale. Edhe në shoqërim me trajtimin farmakologjik, një dietë e saktë dhe e ekuilibruar mund të sjellë përfitime të ndryshme, pasi rrit efektivitetin e barnave për uljen e kolesterolit, duke i lejuar kështu që të zvogëlojnë dozën dhe çdo efekt anësor.
Normalizimi i peshës trupore dhe perimetrit të barkut , në prezantimin e një konsumi të ulët të yndyrës së ngopur (më pak se 10% të energjisë totale, sipas rishikimit të fundit të LARN) dhe në kufizimin e konsumit të yndyrës së tepërt sa më shumë që të jetë e mundur. Teprica e tyre në dietë është e lidhur me shfaqjen e sëmundjeve kardiovaskulare dhe aterosklerozës.
Simptomat dhe diagnoza e hiperkolesterolemisë
Hiperkolesterolemia, për fat të keq, është shpesh asimptomatike, d.m.th., ajo nuk shfaq shenja specifike të sëmundjes. Sidoqoftë, diagnoza e tij mund të merret me një test të thjeshtë gjaku . Udhëzimet e Shoqatës Evropiane të Kardiologjisë tregojnë pragun e niveleve të gjakut sipas faktorëve të ndryshëm të rrezikut kardiovaskular, të tilla si pirja e duhanit , diabeti, hipertensionin, etj. Në përgjithësi, duhet të ndiqen vlerat e mëposhtme:
-Kolesteroli total : deri në 200 mg / dl ;
-Kolesteroli LDL : deri në 160 mg / dl te njerëzit që nuk kanë rrezik kardiovaskular ; 130 mg / dl për ata me rrezik të ulët ; e barabartë me ose më pak se 100 mg / dl për ata me një rrezik të lartë dhe deri në 70 mg / dl për ata që kanë vuajtur tashmë një ngjarje kardiovaskulare (psh: sulm në zemër, goditje në tru);- Kolesterolit HDL : jo më pak se 50 mg / dl .
Rekomandime të përgjithshme dietike
-Zgjidhni ushqime që janë të pakta në yndyrë të ngopur dhe kolesterol;
-Zgjidhni ushqime që kanë pak sheqerna të thjeshtë .
Metabolizmi i sheqernave dhe ai i yndyrave janë të lidhura ngushtë: Karbohidratet që thithin shpejt (të thjeshta) komprometojnë profilin e lipideve. Sipas OBSH-së, sheqernat e shtuar, pra jo ato që janë natyrisht të pranishme në fruta, qumësht dhe produkte të qumështit, nuk duhet të kalojnë 10% të kalorive totale ditore, duke shpresuar për një ulje të mëtejshme në 5%;
– Zgjidhni ushqime me një përmbajtje të lartë të fibrave . Sasia e rekomanduar është 25-40 gr fibra në ditë, nga të cilat 7-13gr si fibra të tretshme mund të futen thjesht duke vëzhguar frekuencat ditore të frutave dhe perimeve;
-Fusni në dietën tuaj ushqime natyrale me efekt ulës të kolesterolit (p.sh. soja, lupina, tërshëra, etj.);
-Gatuani pa shtuar yndyrë. Preferoni metoda të thjeshta gatimi si: avull, furrë, zgarë tenxhere me presion, etj. në vend se të skuqni në gatuani në tigan ;
– Me këshillën e mjekut tuaj, është e mundur të shtoni shtesa në dietë që përmbajnë substanca që mund të zvogëlojnë thithjen e zorrëve të kolesterolit (beta-glukans, psyllium, sterole bimore, etj.)
Nëse merrni shtesa ushqimore me sterole bimore, duhet t’i konsumoni ato në vaktin tuaj të përditshëm me një përmbajtje më të lartë të ushqimeve me origjinë shtazore (kolesteroli nuk përmbahet në ushqime me origjinë bimore) dhe në sasi jo më të mëdha se 2 g në ditë – përveç nëse këshillohet ndryshe nga një mjek .
Ushqimet që nuk lejohen
– Ushqimet yndyrore si gjalpi, dhjami, margarina, kremi etj ;
-Bukë e paketuar me gjalpë ose salcë;
– Të brendëshmet e kafshëve si mëlçia, truri, veshkat, veshkat, zemra, etj .;
-Sallamrat me një përmbajtje të lartë të yndyrave të ngopura, të tilla si salçiçet, suxhuk, mortadella, etj, gjithashtu dhe mishi me pjesë yndyrore (me yndyrë të dukshme);
– Qumësht i plotë ose i kondensuar, kos i plotë, djathëra me nivele të larta yndyrnash të ngopura dhe kolesterol, si maskarpone, gorgonzola, kamembert, djathi me krem dopio ose i trefishtë etj .;
– Majonezë dhe salca të tjera të përpunuara;
-Alkoliket ;
– Produkte të pjekura dhe ushqime në përgjithësi që mbajnë në paketim fjalën “yndyrna bimore të hidrogjenizuar”, pasi ato mund të përmbajnë yndyrna trans, vaj palme, vaj kokosi,
Produkte të pjekura dhe ushqime në përgjithësi që mbajnë në paketim fjalën “yndyrna bimore të hidrogjenizuar”, pasi ato mund të përmbajnë yndyrna trans, vaj palme, vaj kokosi, etj, si dhe substanca të pasura me yndyrna të ngopura;
-Ushqime tipike nga ushqimi i shpejtë si proshutë e skuqur, patate të skuqura, kroketa të skuqura pule, kroketa me djathë të skuqur, etj) pasi që në këto ushqime mund të ketë përqendrime të larta të yndyrave trans të formuara gjatë gatimit (të thekur ose të skuqura me tejkalimin e pikës së nxehrësisë etj.) të cilat, nëse merren me tepri, rrisin rrezikun e shfaqjes së sëmundjeve kardiovaskulare. Këto yndyrna (trans) gjithashtu mund të jenë të pranishme në shumë produkte të përgatitur industrialisht, të prodhuar me dorë dhe në enët e gatshme, prandaj është e këshillueshme që të lexoni gjithnjë etiketat ushqyese.
Ushqimet e lejuara në moderim
– Molusqet dhe krustacet, të tilla si sepie, oktapod, karkaleca dhe midhje, vongole, molusqe, etj., Për t’u konsumuar jo më shumë se një herë në javë;
-Makarona me veze ose produkte të pjekura të paketuara me vezë (të merren parasysh numrin e porcioneve javore të vezëve, maksimumi dy në javë);
-Vera dhe birra (për t’u konsumuar në sasi minimale sidomos në rastet e hiperkolesterolemisë të shoqëruara me hipertrigliceridemi);
– Kripa: nivelet e marrjes duhet të qëndrojnë brenda 5 g në ditë (një lugë çaji).
Ushqime të lejuara dhe të rekomanduara
-Buka, makarona, oriz, tërshëra, elb, dhe lloje të tjera të drithërave, të favorshme janë ato me përbërje integrale sepse zvogëlojnë përthithjen e yndyrës dhe sheqernave të thjeshtë;
-Bishtajoret, për t’u konsumuar dy ose katër herë në javë jo si pjatë anësore, por si pjatë kryesore (ata zëvendësojnë mishin, peshkun, vezët, qumështin dhe derivatet e tij). Çdo lloj bishtajore mund të ndikojë pozitivisht në nivelin e kolesterolit;
-Peshqit e të të gjitha llojeve, ndoshta duke favorizuar peshqit blu dhe salmonin për përmbajtjen e tyre të lartë të Omega 3 ;
-Arrat , soja, farë liri dhe burime të tjera vegjetale të Omega-3;
-Mishi i kuq dhe i bardhë (nga pjesët pa yndyrë të dukshme). Shpendët duhet të konsumohen pa lëkurë, pasi është e pasur me kolesterol;
-Fetat të proshutës, mish I thatë, (të gjitha pa yndyrë të dukshme), bresaola, feta gjeldeti dhe pule të prera hollë;
-Qumësht dhe kos i skremuar ose pjesërisht i skremuar;
-Djathra të freskët me përmbajtje të ulët yndyre ose djathrat e stazhionuar të prodhuar me qumësht të pjesërisht te skremuar me një furnizim të mirë të yndyrnave të pangopura, siç është djathi Grana ;
– Vajrat vegjetal të pangopur, të tillë si vaji ulliri ekstra i virgjër , vaji i orizit ose vajrat e farave (psh: soje, luledielli, misër, kikirikë, etj.);
-Fruta (dy racione në ditë) dhe perime (dy-tre racione në ditë) , pasi ato sjellin sasi të shkëlqyeshme të vitaminave , antioksidantëve dhe fibrave, të cilat zvogëlojnë rrezikun kardiovaskular.
Këshilla të tjera
Në rast mbipeshe , këshillohet që të eleminohen kilet shtesë, të normalizohet perimetri i barkut, një tregues i sasisë së yndyrës së depozituar në një nivel visceral dhe kryesisht të lidhura me rrezikun kardiovaskular, si dhe të vlerësoni masën e yndyrës së një personi në 94 cm tek burrat dhe 80 cm tek gratë ato shoqërohen me një rrezik kardiovaskular “të moderuar”; vlerat më të larta se 102 cm tek burrat dhe 88 cm tek gratë shoqërohen në vend të kësaj me një rrezik kardiovaskular “të lartë”.
-Bëni stilin e jetës më aktiv (braktisni sedentaritetin! Shkoni në punë në këmbë, me biçikletë ose parkoni larg destinacionit tuaj, nëse mund të shmangni përdorimin e ashensorit dhe të bëni shkallët në këmbë, etj.);
Praktikoni aktivitet fizik të paktën tre herë në javë (minimumi 150 minuta në javë, 300 optimale). Aktiviteti fizik rrit kolesterolin “e mirë” në kurriz të kolesterolit “të keq”. Zgjedhja duhet të bëhet në kontekstin e sporteve me karakteristika aerobike, pra me intensitet të moderuar dhe kohëzgjatje të gjatë, siç janë çiklizmi, gjimnastika aerobike, ecja me 4 km / orë, noti, etj., pasi ato janë më efektive në eliminimin e yndyrës në tepricë ;
-Ndaloni përdorimin e duhanit: pirja e duhanit ul nivelin e kolesterolit HDL ( I mirë);
– Kontrolloni me ndihmën e mjekut tuaj për ndonjë sëmundje tjetër (p.sh. hipertension arterial, diabeti mellitus, etj);
Sipas rekomandimeve të reja, të gjithë burrat pas moshës 40 vjeç dhe gratë pas moshës 50 vjeç duhet të kenë një ekzaminim të lipideve, i cili duhet të parashikohet tek individët me një histori familjare të sëmundjes kardiovaskulare ishemike të hershme në prani të faktorëve të tjerë të rrezikut, si hipertensioni, diabeti, obeziteti, dislipidemia familjare, sëmundje autoimune ose insuficiencë renale kronike.
Ekzaminimi i lipideve duhet të përfshijë: kolesterolin total, trigliceridet, HDL dhe LDL sipas formulës Friedewald (nëse trigliceridet janë <400mg / dl).
Legjenda të rreme:
Fatkeqësisht, një seri e të vërtetave dhe legjendave urbane qarkullojnë Legjenda të rreme:
Fatkeqësisht, një seri e të vërtetave dhe legjendave urbane qarkullojnë mbi temën e kolesterolit që shpesh shpërndahen nga brezi në brez.
A është kolesteroli vetëm një “armik”?
Jo, kolesteroli është thelbësor për trupin tonë, në fakt ndërhyn në formimin dhe riparimin e membranave qelizore. Eshtë pararendësi i vitaminës D, hormonet steroide dhe hormonet seksuale (si androgjenët, testosteroni, estrogjeni dhe progesteroni), përmbahet në hemoglobinë dhe është gjithashtu pararendësi i kriprave biliare.
A mund të bëjë trupi ynë pa të?
Jo, por kjo nuk do të thotë që është e mundur të merret sasi të tepërta me dietën, në të vërtetë, është gjithmonë e nevojshme të mbash nën kontroll nivelin e përditshëm të konsumit me një dietë të ekuilibruar dhe të larmishme.
A mund të hani atë që dëshironi nëse merrni ushqime ose shtesa që mund të ulin kolesterolin?
Jo. Dieta duhet të jetë e ekuilibruar në çdo rast dhe veçanërisht për ata që vuajnë tashmë nga hiperkolesterolemi ose kanë nivele të larta të LDL dhe triglicerideve. Shtojcat ushqimore mund të ndihmojnë në uljen e niveleve të kolesterolit, por asnjëherë nuk duhet kuptuar si zëvendësim i një diete të ekuilibruar dhe një stili të shëndetshëm të jetës.
Sa kolesterol mund të marrim brenda një dite?
Marrja e rregullt është proporcionale me kaloritë (kcal) të nevojshme për një ditë: një dietë prej 2,000 kcal nuk duhet të sjellë më shumë se 250-300 mg / dl në ditë kolesterol.
Kur jemi me hiperkolesterolemi, a duhet të eleminiojmë vezët nga tryeza?
Nuk është e vërtetë që vezët duhet të ndalohen nga tryeza jonë sepse, në realitet, është vetëm e verdha që përmban ynndyrë, e bardha mund të konsumohet lirshëm, lektina e cila ndodhet në të verdhën e vezës ka efekte të favorshme në metabolizmin e kolesterolit. Sidoqoftë, është e rëndësishme të mos tejkaloni dy ose tre vezë të plota në javë (duke llogaritur si një pjesë të vezëve gjithashtu marrjen e makaronave me vezë ose produkteve të pjekura që përmbajnë vezë).
Në hiperkolesterolemi a duhet që djathrat të eleminohen plotësisht?
Nuk është e vërtetë që produktet e qumështit dhe djathrat duhet të eliminohen, por të konsumohen vetëm në sasi dhe frekuenca të sakta. Në fakt, me eleminimin e tyre do të hiqnim dorë nga një furnizim i shkëlqyeshëm i kalciumit, proteinave me vlera të larta biologjike dhe shumë vitaminave, veçanërisht atyre të grupit B (B12) dhe A. Pjesa e rekomanduar është 50 gram djathë I stazhionuar dhe 100 gramë djathë i freskët, me një frekuencë dy herë në javë. Grana Padano PDO përmban (36% të yndyrave të pangopura dhe vetëm 54 mg kolesterol për 50 g produkt) mund të merren deri në tre racione në javë.
Në hiperkolesterolemi, a duhet të eleminohet mishi?
Sallamrat me një përmbajtje të lartë yndyre të ngopur (salçiçe, mortadella, etj.) duhet të eleminohen, ndërsa proshutat pa yndyrë mund të konsumohen në sasi dhe frekuenca të sakta (proshutë e pjekur, proshutë e stazhionuar, mish I thatë pa yndyrë ose bresaola, proshutë gjeldeti ose pule) . Ato mund të merren deri në dy herë në javë prej rreth 50 gramë.
A e rrit kafeja vlerat e kolesterolit?
Marrëdhënia midis kafesë dhe kolesterolit varet nga lloji i përzierjes dhe nga metoda e përgatitjes. Në mënyrën e përgatitjes në Itali nuk duket se rrit kolesterolin, me të vërtetë përbërësit e tij antioksidues mund të kenë një efekt të favorshëm në kolesterolin LDL. Sidoqoftë, është më mirë të zgjidhni cilësinë më të mirë dhe të jetë më me pak kafeinë, por mos tejkaloni tre filxhan në ditë. Në mënyrë të ngjashme, nuk ka prova të mjaftueshme për rolin e kafesë me kafeinë në nivelet e kolesterolit.
Po vera a është e dëmshme?
Jo, nëse merret në sasi të vogla (një gotë 125 ml në ditë për gratë dhe dy gota për burrat) vera mund të ndikojë pozitivisht në nivelin e kolesterolit. Në fakt, vera e kuqe vepron në aktivitetin e mëlçisë duke stimuluar prodhimin e kolesterolit HDL (i mirë). Kur merret në sasi më të mëdha, efekti zvogëlohet dhe mund të çoj në shtimin e triglicerideve në gjak.